گام‌هاي محکم در پايان راه

همچون پرنده‌اي باش که روي شاخه‌اي سست آواز مي‌خواند، شاخه مي‌لرزد، اما پرنده همچنان آواز مي‌خواند؛ زيرا به پر و بالش اطمينان دارد.

يکي از کارهاي بسيار مهمي که همه داوطلبان کنکور بايد حتماً به آن توجه کرده و بخشي از برنامه مطالعاتي خود را براي اين کار مهم درنظر بگيرند، مرور است. همان‌طور که بيشتر شما عزيزان مي‌دانيد، دوران جمع‌بندي در مراحل آمادگي براي کنکور، از مراحل بسيار مهم و سرنوشت ساز است؛ به گونه‌اي که اگر شما برنامه درست يا تلاش و جديت درخوري در اين مرحله نداشته باشيد، نخواهيد توانست از نتيجه مطالعه و زحمات قبلي خود بخوبي استفاده کنيد.

فوايدمرور کردن

از نظر تمام مشاوران و کنکوري‌هاي موفق، مرور کردن، يکي از راه‌هاي مهم تثبيت دانسته‌ها و مطالعات قبلي براي کنکور است. آشناييبانقاطضعفوقوت،جلوگيريازتکرارآموخته‌ها، تثبيت اطلاعات در ذهن،حل مشکل فراموشي، آمادگيبرايآزموناصلي،انسجامذهني و ... از جمله فوايد مهم مرور کردن است.

براي اينکه فوايد مرور کردن براي شما داوطلب عزيز، هر چه بيشتر روشن شود، به اين نکته توجه کنيد که هر يک از  شما به فراخور برنامه، زمان شروع مطالعه، مدت ساعات مطالعه، ميزان آمادگي قبلي، ميزان يادگيري و ... مطالبي را تاکنون آموخته‌ايد؛ حال اگر تا پايان کنکور به همين صورت پيش برويد و فقط مطالب جديد بخوانيد، بدون آنکه يک يا چند مرتبه، اين مطالب را مرور کنيد، مطمين باشيد که بيشتر اين مطالب را فراموش خواهيد کرد، و اين، يعني اينکه تمام يا بيشتر زحمت شما هدر خواهد رفت؛ پس مرور مي‌تواند در مدت زمان کم، باعث فراخواني و بازيابي اطلاعات و دانسته ها شده و شما عزيزان را براي آزمون، هر چه بيشتر آماده کند. 

در واقع در دوران جمع‌بندي، هدف اين است که انبوهِ اطلاعاتي که در دوران مطالعه در ذهن داوطلب قرار گرفته است، به نحو مناسبي سامان‌دهي شده و در هنگام آزمون براحتي قابل بازيابي باشد؛ بنابراين، در دوران جمع‌بندي نبايد به دنبال ياد‌گيري مطالب جديد باشيد، بلکه بايد سعي کنيد آنچه را که تاکنون آموخته‌ايد، بخوبي در ذهن خود سامان‌دهي نماييد. حتي اگر به دليل کمبود وقت يا به دلايل ديگر، موفق به اتمام بخش مهم يا قابل توجهي از مطالب نشديد، بهتر است که باز هم اولويت را به برنامه‌ريزي براي جمع‌بندي دهيد و در کنار آن، در ساعاتي که به جمع‌بندي اختصاص ندارد، مطالب باقي‌مانده را مطالعه نماييد. توجه داشته باشيد که يادگيري شصت درصد مطالب با عمق نود يا صد درصد، بهتر از يادگيري صد درصد مطالب با عمق شصت درصد است.

 شما تنها نيستيد

وقتي بحث دوره جمع‌بندي و مرور براي کنکور پيش مي‌آيد، بسياري از داوطلبان عزيز احساس مي‌کنند که مطالب را فراموش کرده‌اند. بايد بگوييم که اين حس، حس همه داوطلبان است و فقط شما تنها نيستيد. جالب است بدانيد که مطالب، درون ذهن انسان هرگز فراموش نمي‌شوند؛ بلکه تنها انسجامشان را از دست مي‌دهند و در ميان هزاران مطلب ديگر گم مي‌شوند. حالا وقتش است که شما گمشده‌ها را پيدا کنيد، و انجام اين کار با مرور و استفاده کامل از دوران جمع‌بندي بخوبي ميسر مي‌شود.  

وضعيت خود را مشخص کنيد

داوطلبان در ميزان يادگيري يا ميزان درس‌ها و مباحثي که مطالعه کرده‌، و در واقع، ميزان حجم دروسي که خوانده‌اند، با يکديگر متفاوت هستند؛ عده‌اي، دروس بيشتري را خوانده و عده‌اي، مباحث کمتري را مطالعه کرده‌اند؛ به همين دليل، لازم است که قبل از شروع دوران جمع‌بندي، نگاهي به وضعيت خود بيندازيد و با توجه به حافظه و ميزان توانايي خود در يادگيري، مشخص کنيد که چه زماني را براي دوره جمع‌بندي لازم داريد. ممکن است که بعضي از شما عزيزان، از هفته آينده براي دوران جمع‌بندي برنامه‌ريزي کنيد و داوطلباني نيز وجود داشته باشند که در مجموع، سه هفته براي جمع‌بندي دروسشان کافي باشد؛ زيرا حجم مطالعاتي اين عزيزان با يکديگر تفاوت مي‌کند.

تصوّر نکنيد که اگر از مرور صحبت مي‌کنيم، به معني اين است که ديگر نمي‌توانيد مطلب جديدي بخوانيد. شايد شما هنوز، مباحث مدنظر خودتان را به طور کامل مطالعه نکرده‌ايد؛ ابداً اشکالي ندارد؛ ولي مرور را هم از زماني که فکر مي‌کنيد لازم است، آغاز کنيد. ابتدا مباحثي را که باقي مانده است، اولويت‌بندي کنيد تا اگر احياناً فرصت نشد که تمام مباحث را بخوانيد، خيالتان از خواندن مهم‌ترين مباحث راحت باشد. براي مرور نيز از همين اولويت‌بندي استفاده کنيد. برنامه‌ريزي براي مرور، تفاوتي با برنامه معمول مطالعاتي شما ندارد. اگر روزانه چند درس مي‌خوانديد، مرور را هم به همان شکل ادامه دهيد. ضمناً براي برخي از دروس که فرّار هستند مرور روزانه داشته باشيد.

حال اگر جزو آن دسته از عزيزاني هستيد که هنوز مطالب خوانده نشده دارند، مي‌توانيد بعد از اتمام مرور عالي و بي‌نقص درس هاي خوانده شده، چند مبحث از مباحث مهم را انتخاب کنيد و مطالعه اوليه اين مباحث را شروع کنيد. دقت کنيد که اين مباحث از نظر حجم زياد نبوده يا به لحاظ محتوايي مشکل نباشد و بعد به مطالعه و سپس مرور اين مطالب بپردازيد و همين طور ادامه دهيد؛ يعني وقتي اين مطالب را تمام کرديد، مطالب جديد ديگري بخوانيد و دوباره چند بار اين مطالب و مطالب قبلي را مرور کنيد. حتماً توجه داشته باشيد که دو هفته پاياني را بايد به تست‌زني سرعتي و رفع اشکال اختصاص دهيد؛ پس اين زمان را از زمان مطالعه خود کم کنيد.

پيش شرط مرور را رعايت کنيد

پيش شرط مرور، آن است که از قبل مطالب را خوب ياد گرفته و آنها را فهميده باشيم؛ در غير اين صورت، اساساً مطالعه‌ بعدي، نقش مرور و تکرار را نخواهد داشت، بلکه عملاً، همان يادگيري نخستين خواهد بود. مرور، نياز به تمرکز فراوان دارد. مرور بدون تمرکز، مثل يک روخواني بي‌فايده است. مرور، همانند مطالعه، جزيي از مراحل يادگيري است و همان شرايط لازم را دارد. بهترين ساعات شبانه روز خود را بايد به مرور اختصاص دهيد.

براي مرورهاي اوليه، پس از مطالعه که هنوز يادگيري‌تان کامل و عميق نيست بايد وقت بيشتري صرف کرد. مرور در اين مرحله، بيشتر شامل باز خواني کامل کتاب و حل تمرين‌هاي آن مي‌شود؛ ولي با گذشت زمان، مرورهاي بعدي، کوتاه‌تر و راحت‌‌تر مي‌شوند. بعد هنگامي‌که تسلّط پيدا کرديد، مي‌توانيد يک کتاب را در يک يا دو ساعت دوره کنيد.

جاي تست‌ها در دوره مرور

سعي کنيد که در دوره مرور، بخصوص ماه آخر، تست‌هايي را که طي دوران مطالعه غلط پاسخ داده يا بي‌پاسخ گذاشته و بعد پاسخشان را ياد گرفته‌ايد، دوباره پاسخ دهيد. اين تست‌ها، اهميت زيادي دارد؛ پس قدرشان را بدانيد و ساعاتي را صرف تحليل اين تست‌ها نماييد.

تست زني، علاوه بر اينکه مهارت شما را بالا مي‌برد، به شما کمک مي‌کند تا بدانيد که تمرکز سؤالات کنکور روي چه فصولي است، از چه مباحثي و به چه شکل سؤال طرح مي‌شود و از کدام قسمت‌ها، کمتر سؤال مي‌آيد؛ سپس شما متوجه خواهيد شد که کدام مباحث را بهتر و کدام يک را کمتر بلديد و اين مباحث، چقدر در کنکور اهميت دارند. اين اطلاعات به شما کمک خواهند کرد تا مباحث مهمي را که کمتر بلديد، بيشتر مرور کنيد و برعکس.

انواع مرور

1-    مرور از روي جزوه و کتاب

در اين نوع مرور، داوطلب، مطلب را از منبع اوليه مجدداً مرور مي‌کند. يقيناً حتي اگر فقط مطالب مهم و قسمت‌هايي که علامت زده شده‌اند نيز مطالعه شوند، باز هم، مرور از روي جزوه، زمان زيادي را صرف خواهد کرد؛ با اين همه، اگر از ابتداي مطالعه، تصميم گرفته بوديد که اين­گونه مطالب را خلاصه کنيد، حتماً همين مطالبي را که زير آنها خط کشيده شده است، مرور کنيد.

2-   مرور از روي الگوي يادآوري (خلاصه‌نويسي)

اين نوع مرور، يکي از کامل‌ترين و مطمين‌ترين مرورهاست. در اين نوع مرور، شما بايد الگوي يادآوري فصل مورد نظر را در ذهن خود رسم کنيد و سعي کنيد که تمام قسمت‌ها را يادآوري کنيد و اگر نتوانستيد، بخشي از آن را به خاطر بياوريد. اين فراخواني مطالب به شما کمک مي‌کند تا در حين مطالعه خلاصه‌هايتان آماده تر باشيد و بيشتر روي مطالبي که نمي‌دانيد يا اشکال داريد، تمرکز کنيد.

3- مرور با دوستان

مرور با دوستان مي تواند به شما کمک کند تا مباحث و نکات مهم آن را در کنار يکديگر و با تبادل نظر، مرور و رفع اشکال کنيد. جلسات مرور جمعي، بايد جدي و صميمانه و با نشاط برگزار شود. هر نفر، قسمتي از يک مطلب يا موضوع را براي ديگران توضيح مي‌دهد و ديگران گوش مي‌دهند، و هر فرد، نکته‌اي را که به نظرش مي‌رسد براي ديگران مي‌گويد، و هر نفر که قبلاً به آن توجه نکرده است، آن را به نکات خود مي‌افزايد و آنها را در کتاب درسي‌اش علامت گذاري مي‌کند. در اين روش، بايد مراقب اتلاف وقت باشيد؛ به همين دليل، بايد زمان شروع و خاتمه جلسه معلوم و فرصت هر کس مشخص باشد. ضمناً اين کار بايد با تعداد نفرات محدود انجام شود. اين روش براي مقابله با اضطراب و کم انگيزگي، مناسب است و اعتماد به نفس را افزايش مي‌دهد.

4-   مرور با تست

هر موقع که بخواهيم درسي را با تست مرور کنيم، لازم است که تست‌هاي جديد را از آن درس يا تست‌هايي که قبلاً نزده يا اشتباه زده‌ايم انتخاب کنيم و به آنها پاسخ ‌دهيم. اين شکل پاسخگويي، باعث يادآوري آموخته‌هاي قبلي مي‌شود. حسن اين روش در آن است که با نشان دادن پاسخ‌هاي نادرست به ما، مشخص مي‌شود که چه نکاتي را فراموش کرده‌ايم و بايد آنها را بازخواني و تکرار کنيم يا در چه قسمت‌هايي ضعف داريم و نياز به تمرين و رفع اشکال بيشتري داريم. انجام اين کار از تکرار مباحثي که خوب بلد هستيم، جلوگيري مي‌کند، و از طرف ديگر، عملاً بخشي از تکاليف و تست‌هاي آن درس هم انجام مي‌شود، و به اين ترتيب، به‌طور تدريجي بر آن درس مسلّط مي‌شويم.

5-   مرور فعال

اگر مرور، محدود به تکرار آموخته‌هاي قبلي شود، با اين روش، ما مي‌توانيم تنها آموخته‌هاي قبلي را حفظ و نگهداري کنيم؛ اما نمي‌توانيم اين آموخته‌ها را ارتقاء دهيم و يادگيري خود را کامل‌تر کنيم؛ از طرفي، اين تکرارهاي يکنواخت و پي ‌در ‌پي، مغز را خسته مي‌کند؛ ولي اگر بخواهيم که علاوه بر نگهداري آموخته‌هاي قبلي در ذهن خود آنها را کامل‌تر کنيم و خود را به حد تسلط برسانيم و مرور براي‌ ما، يکنواخت و خسته کننده نباشد، بايد مرور را به طور «فعال» انجام دهيم؛ به عبارت ديگر، ما بايد با پرسش و پاسخ، متن و جزييات درس خوانده شده را بررسي کنيم و ميزان دقت و حافظه‌ خود را بيازماييم، اشکالات و اشتباهات  قبلي را کنترل و يادآوري کنيم، بيشتر روي قسمت‌هاي فراموش شده تاکيد کنيم و در هر مرحله از مرور، بايد  به دنبال نکات تازه‌تر باشيم و به نکاتي دست يابيم که در مراحل قبل متوجه آنها نشده بوديم. 

پيك سنجش 1023